“Στα όρια της τρέλας”
Συχνά, σ ’εκείνον που περνάει τα όρια, καταλογίζεται και ένα είδος τρέλας η οποία τις περισσότερες φορές θεωρείται είτε προϋπόθεση είτε συνέπεια του εγχειρήματός του. Με άλλα λόγια, οι μισοί πιστεύουν ότι «αν δεν ήταν τρελός δεν θα το έκανε» ενώ οι άλλοι μισοί θεωρούν πως «του σάλεψε λίγο μετά από αυτό που έκανε».
Οι ψυχικές διαταραχές των αστροναυτών όταν επιστρέψουν από την αποστολή τους βρίσκονται συνεχώς στο μικροσκόπιο των επιστημόνων των διαστημικών προγραμμάτων.
Η Φελίσιτι Άστον δηλώνει πως συνομιλούσε με τον ήλιο στη διάρκεια του δίμηνου, μοναχικού ταξιδιού της για να διασχίσει την Ανταρκτική.
Ο Τέσλα έλεγε πως όχι μόνο λάμβανε μηνύματα από εξωγήινους, αλλά πως καταγόταν επίσης από αυτούς.
Η Αγία Θηρεσία της Άβιλας μιλούσε για τις εξωσωματικές της εμπειρίες περιγράφοντας καταστάσεις αιώρησης και συναντήσεις με δαίμονες και τέρατα, πράγμα που οδήγησε τις υπόλοιπες μοναχές να την κατηγορήσουν για τρέλα.
Ο Παράκελσος χαρακτηριζόταν από τους υπόλοιπους επιστήμονες της εποχής του ως τρελός φιλόσοφος του οποίου τα συγγράμματα ήταν «προϊόντα διανοητικής ανισορροπίας».
Προς το τέλος της ζωής του ο Κολόμβος γράφει ένα περίεργο βιβλίο με τίτλο «το βιβλίο με τις προφητείες» στο οποίο εξηγεί ότι όλα του τα ταξίδια έγιναν με οδηγίες από τον Θεό και ότι στον ίδιο ανατέθηκε να ενημερώσει την ανθρωπότητα για το τέλος του κόσμου που πλησίαζε.
Στο χώρο της Τέχνης τα πράγματα είναι ακόμη πιο ξεκάθαρα. Δεν χρειάζεται και πολλή προσπάθεια εννοώ για να καταλήξει κάποιος στο συμπέρασμα ότι ο Duchamp ήταν τρελός, όπως και ο Dali. Από τον υποχόνδριο Pontormo μέχρι τα φαντάσματα του Goya και τον σαμάνο Beuys που εξηγούσε τους πίνακες σε πεθαμένους λαγούς, η πλάστιγγα της ιστορίας της Τέχνης γέρνει χωρίς αμφιβολία πάντα προς τη μεριά της τρέλας.
Έτσι καταλήγουμε λοιπόν στην Ιστορία της τρέλας του Μισέλ Φουκώ, ενός ανθρώπου που γνωρίζει πολύ καλά από όρια. Και αρκεί να διαβάσει κανείς τον πρόλογο του βιβλίου του για να επιβεβαιώσει το αυτονόητο. Η τρέλα, ούτε λίγο ούτε πολύ, είναι αυτό υπάρχει έξω από τα όρια του λογικά δομημένου, δυτικού πολιτισμού.
Όσοι αμφισβητούν οποιαδήποτε όρια, την ίδια στιγμή αμφισβητούν και τα όρια της λογικής, πέρα από τα οποία κείτεται η μυστηριώδης και αχαρτογράφητη έρημος της τρέλας.
Βασίλης Βασιλειάδης
Φεβρουάριος 2020
Εικόνα: Marco Trentin, Ιταλία , “far away carrels”, Ξυλογραφία, Μπιενάλε Λάρνακας 2018
“On the brink of madness “
Oftentimes, a kind of madness is ascribed to a person who oversteps the bounds; in fact, most of the times, madness is considered either a requirement or a consequence of their endeavour. In other words, one half of humans believe that “if he wasn’t crazy, he wouldn’t do it” and the other half think “he flipped out a bit after what he did”.
The mental disorders of astronauts when they return from their missions in space are constantly under the microscope of space programme scientists.
Felicity Aston said she was conversing with the sun during her lonely two-month journey across Antarctica.
Tesla claimed not only to receive messages from aliens but also to hail from them. St Teresa of Avila spoke of her out-of-body experiences to describe episodes of bodily levitation and encounters of demons and monsters, which prompted the other nuns to accuse her of madness.
Paracelsus was dubbed a crazy philosopher by the other scientists of his time, his writings called “the fruits of derangement”.
Towards the end of his life, Columbus wrote an odd book titled The book of prophecies where he posited that all his journeys had been made by instructions from God and that he had been assigned to inform humanity of the end of the world closing in.
In the field of Art things are even clearer; it doesn’t take much effort to conclude that Duchamp was crazy just as Dali was. From the hypochondriac Pontormo to Goya’s ghosts and the shaman Beuys who explained his pictures to dead hares, the scales of the History of Art tilt without doubt towards the side of madness.
This brings us to the History of Madness by Michel Foucault, a man well aware of boundaries. The very preface of his book goes to show the self-evident. Madness is pretty much what lies outside the boundaries of the logically structured Western civilization.
Those who question boundaries question the limits of logic, beyond which lies the mysterious and unchartered desert of madness.
Vassilis Vassiliades
February 2020
Visual: Marco Trentin, Italy, “far away carrels”, woodcut, Biennale Larnaca 2018